PAM50 (Prosigna)

PAM50:  Prediction Analysis of Microarray 50 (Prosigna) معرفی

یک تست ژنتیکی است که برای بررسی خطر عود مجدد سرطان پستان در بیمارانی که سرطان پستان مثبت به گیرنده هورمونی (ER-positive) و منفی به گیرنده عامل رشد اپیدرمی (HER2-negative) دارند، انجام می شود. این آزمایش با اندازه گیری فعالیت 50 ژن کلیدی در بافت تومور، می تواند دسته بندی مولکولی و شاخص خطر عود (ROR) را تعیین کند. این اطلاعات می توانند به پزشکان کمک کنند که تصمیمات درمانی مناسب را بر اساس ویژگی های ژنتیکی تومور بیمار انتخاب کنند.

نحوه نمونه برداری و انجام تست

تست PAM50 با استفاده از نمونه های بافت سرطان پستان موجود در بلوک های پارافینه (FFPE) انجام می شود. این نمونه ها با استفاده از یک دستگاه توالی یابی نسل جدید (NGS) مورد بررسی قرار می گیرند و توالی کامل ژن های هدف را با یک توالی مرجع مقایسه می کنند. این روش می تواند جهش های کوچک مانند تغییر، حذف یا اضافه شدن یک یا چند نوکلئوتید را شناسایی کند.

تست PAM50 همچنین یک شاخص عددی به نام Risk of Recurrence (ROR) Score را تعیین می کند که نشان دهنده میزان خطر عود دوردست سرطان پستان در مدت 10 سال آینده است. این شاخص با استفاده از داده های بیان ژن، سن بیمار، درجه تومور و وضعیت گیرنده هورمونی محاسبه می شود. این شاخص با احتمال عود دوردست در مدت 10 سال آینده همبستگی دارد و می تواند به تصمیم گیری در مورد تجویز شیمی درمانی ادجوانت کمک کند.) نتایج PAM50 می توانند به پزشکان و بیماران کمک کنند تا تصمیمات بهتری در مورد شیمی درمان ادجوانت (شیمی درمانی پس از جراحی یا پرتودرمانی) بگیرند. این تصمیمات بر اساس دو عامل اصلی تعیین می شوند: دسته بندی مولکولی و شاخص خطر عود (ROR)

برای انجام این آزمایش، نمونه ای از تومور پستان بیمار در زمان عمل جراحی یا بیوپسی گرفته می شود. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود و 50 ژن در آن بررسی می شوند. این ژن ها مربوط به رشد تومور، تقسیم سلولی، متاستاز، گیرنده هورمونی و سیستم ایمنی هستند. بر اساس فعالیت این ژن ها، یک عدد بین صفر تا 100 به عنوان شاخص خطر عود تعیین می شود. این عدد نشان می دهد که بیمار چه احتمالی دارد که سرطان پستان در طی 10 سال بعد از تشخیص دوباره بروز کند. هر چه این عدد کمتر باشد، احتمال عود بیماری کمتر است و بالعکس. بر اساس این عدد، بیماران به سه گروه تقسیم می شوند:

• گروه کم خطر: شاخص خطر عود کمتر از 40 است. این بیماران احتمالاً به شیمی درمانی نیاز ندارند و فقط با درمان هورمونی می توانند نتایج خوبی داشته باشند.
• گروه متوسط خطر: شاخص خطر عود بین 40 تا 60 است. این بیماران ممکن است از شیمی درمانی سود ببرند یا نبرند. برای این بیماران، پزشک باید عوامل دیگری مانند سن، اندازه تومور، گرید هیستولوژیک و وضعیت گیرنده HER2 را در نظر بگیرد.
• گروه با خطر بالا: شاخص خطر عود بیشتر از 60 است. این بیماران احتمالاً به شیمی درمانی نیاز دارند و فقط با درمان هورمونی نمی توانند نتایج خوبی داشته باشند.

علاوه بر شاخص خطر عود، آزمایش PAM50 (Prosigna) می تواند دسته بندی مولکولی تومور را نیز مشخص کند. این دسته بندی بر اساس الگوی فعالیت ژن ها انجام می شود و تومور ها را به چهار دسته زیر تقسیم می کند:

• دسته Luminal A: این دسته شامل تومور هایی است که مثبت به گیرنده هورمونی و منفی به گیرنده HER2 هستند. این تومور ها معمولاً با درمان هورمونی پاسخ می دهند و خطر عود کمی دارند.
• دسته Luminal B: این دسته شامل تومور هایی است که مثبت به گیرنده هورمونی و مثبت یا منفی به گیرنده HER2 هستند. این تومور ها معمولاً با درمان هورمونی و شیمی درمانی پاسخ می دهند و خطر عود بالایی دارند.
• دسته HER2-enriched: این دسته شامل تومور هایی است که منفی به گیرنده هورمونی و مثبت به گیرنده HER2 هستند. این تومور ها معمولاً با درمان های هدفمند مثل تراستوزوماب (Herceptin) پاسخ می دهند و خطر عود متوسطی دارند.
• دسته Basal-like: این دسته شامل تومور هایی است که منفی به گیرنده هورمونی و منفی به گیرنده HER2 هستند. این تومور ها معمولاً با شیمی درمانی پاسخ می دهند و خطر عود بالایی دارند.

این دسته بندی مولکولی از آن جهت حائز اهمیت می باشد که هر یک از این چهار الگوی ژنتیکی به صورت مشخص با میزان خطر عود مجدد سرطان پستان و از آن مهمتر، با میزان پاسخ به شیمی درمانی در ارتباط می باشند.

مراحل تشخیصی  PAM50

1. نمونه‌برداری و استخراج RNA
   • نمونه‌برداری: نمونه‌ای از تومور سینه برداشته می‌شود.
   • استخراج RNA: RNA از نمونه بافت تومور استخراج می‌شود. RNA به دلیل نقش مهمش در بیان ژن‌ها، ماده مورد نظر برای این تست است.
2. تبدیل RNA به cDNA
   • به کمک آنزیم ترانسکریپتاز معکوس، RNA به cDNA تبدیل می‌شود. این فرآیند امکان بررسی بیان ژن‌ها را فراهم می‌کند.
3. تحلیل میکروآرایه یا سکوئنسینگ
   • میکروآرایه (Microarray): cDNA روی یک چیپ میکروآرایه قرار داده می‌شود و بر اساس بیان خاص هر یک از 50 ژن، تحلیل می‌شود.
   • سکوئنسینگ نسل جدید (Next-Generation Sequencing, NGS): در روش‌های مدرن‌تر، از NGS برای تحلیل دقیق‌تر بیان ژن‌ها استفاده می‌شود.
4. تحلیل داده‌ها و گزارش‌دهی
   • بیان ژن‌ها تحلیل شده و بر اساس الگوی بیان ژنتیکی، تومور به یکی از زیرگروه‌های سرطان سینه (مانند Luminal A, Luminal B, HER2-enriched, یا Basal-like) طبقه‌بندی می‌شود.
   • گزارش نهایی شامل اطلاعات مربوط به زیرگروه تومور، پروفایل بیان ژن و احتمالاً پیش‌بینی پاسخ به درمان‌های خاص است.

اهمیت PAM50

بیشتر بخوانید:بیماری FAP

• تصمیم‌گیری درمانی: این تست به پزشکان کمک می‌کند تا استراتژی‌های درمانی بهینه‌ای را بر اساس نوع زیرگروه تومور انتخاب کنند.
• پیش‌بینی پروگنوز: PAM50 می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد پروگنوز بیمار و خطر عود بیماری ارائه دهد.
• شخصی‌سازی درمان: این تست بخشی از روند شخصی‌سازی درمان سرطان سینه است، که در آن درمان بر اساس ویژگی‌های خاص تومور هر بیمار انجام می‌شود.

به طور کلی، بر اساس نتایج آزمایش PAM50 (Prosigna)، میتوان روش های درمانی زیر را در نظر گرفت:

• درمان هورمونی:

این روش درمان برای تومورهایی که دارای گیرنده هورمونی مثبت هستند، مناسب است. این تومورها معمولاً به زیرگروههای لومینال A و لومینال B تعلق دارند. درمان هورمونی با مهار یا کاهش تاثیر هورمونهای زنانه بر روی تومور، رشد آن را کنترل میکند.

• شیمی درمانی:

این روش درمان برای تومورهایی که رشد سریع و خطر عود بالایی دارند، مناسب است. این تومورها معمولاً به زیرگروههای لومینال B، بازال و HER2-غنی تعلق دارند. شیمیدرمانی با استفاده از داروهایی که سلولهای سرطانی را از بین میبرند یا رشد آنها را متوقف میکنند، تومور را کوچک میکند یا از انتشار آن جلوگیری میکند.

• درمان هدفمند:

این روش درمان برای تومورهایی که دارای ژن HER2 مثبت هستند، مناسب است. این تومورها معمولاً به زیرگروههای لومینال B و HER2-غنی تعلق دارند. درمان هدفمند با استفاده از داروهایی که به ژن یا پروتئین HER2 متصل شده و عملکرد آن را مختل میکنند، رشد تومور را کنترل میکند.

کلام آخر

آزمایش PAM50 (Prosigna) یک آزمایش معتبر و قابل اعتماد است که توسط بسیاری از سازمان های بهداشتی و پزشکی تایید شده است. یک ابزار دقیق و پیشرفته برای کمک به تصمیم‌گیری‌های بالینی در مورد بیماران مبتلا به سرطان سینه است و به ارائه راهنمایی‌های ارزشمند برای انتخاب درمان‌های موثرتر و کاهش احتمال درمان‌های غیرضروری کمک می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در شرکت ماناتک در تماس باشید.