روز جهانی ایدز

معرفی ویروس HIV و بیماری ایدز (AIDS)

ویروس ایدز، یک ویروس از خانواده رتروویروس ها است که به سیستم ایمنی بدن حمله میکند و باعث کاهش تعداد سلولهای CD4+T میشود. این سلولها برای مقابله با عفونت ها و بیماری ها حیاتی هستند. ویروس HIV میتواند از طریق تماس جنسی، از طریق خون و فرآورده های خونی آلوده، و از طریق مادران آلوده به فرزندانشان منتقل شود. اگر این ویروس درمان نشود، میتواند منجر به بیماری ایدز شود که یک سندروم نقص ایمنی اکتسابی است و باعث میشود بدن در برابر عفونت های فرصت طلب و خطرناک نتواند دفاع کند.

روز جهانی ایدز و اهمیت آن

روز جهانی ایدز یک روز بین المللی است که هر سال در اول دسامبر (۱۰ آذر) برگزار میشود. این روز از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض ها در مورد بیماری ایدز و ویروس HIV که آن را ایجاد میکند، تعیین شده است. این روز همچنین فرصتی است برای حمایت از کسانی که به این ویروس مبتلا هستند یا از آن رنج میبرند و یادآوری نیاز به تلاش بیشتر برای پیشگیری، درمان، مراقبت و پشتیبانی از مبتلایان و مستعدان به این بیماری است.

هر ساله، در روز جهانی ایدز جهت درک اهمیت این بیماری، یک شعار برای این بیماری در نظر گرفته می شود. شعار سازمان بهداشت جهانی در روز جهانی ایدز سال 2023، به یاد داشته باشید و متعهد شوید، remember and commit نام گذاری شده است.

اهمیت این روز در این است که به عموم مردم نشان میدهد که HIV هنوز یک تهدید جدی برای سلامت جهانی است و هنوز کارهای زیادی برای کنترل و مهار آن باقی مانده است. بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۲۰، حدود ۳۷٫۷ میلیون نفر در سراسر جهان به HIV مبتلا بوده اند و ۶۹۰ هزار نفر از آنها در همان سال به دلیل ایدز جان خود را از دست داده اند. این آمار نشان میدهد که HIV همچنان یکی از بزرگترین عوامل مرگ و میر و بیماری در جهان است و نیازمند توجه و همکاری همه اقشار جامعه است.

ارتباط بین ویروس HIV و ابتلا به بیماری های عفونی دیگر

اشخاص مبتلا به ایدز به دلیل نقص سیستم ایمنی بدنشان با کاهش تعداد سلول‌های CD4+ احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی بیشتری دارند. این بیماری‌ها به عنوان بیماری‌های همراه ایدز شناخته می‌شوند و اغلب در افراد سالمند با سیستم ایمنی قوی، عفونت ایجاد نمی‌کنند. برخی از بیماری‌های عفونی که در افراد مبتلا به ایدز ممکن است شدت بیشتری داشته باشند شامل موارد زیر می‌شوند:

توبرکلوزیس:

 توبرکلوزیس یا سل یک بیماری عفونی است که توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود. این باکتری از طریق قطرات تنفسی از فرد بیمار به فرد سالم منتقل می شود. افراد مبتلا به ایدز حساس‌تر به عفونت باکتریایی توبرکلوز هستند و این بیماری در آنها ممکن است شدت بیشتری داشته باشد.

کاندیدیازیس:

 یک عفونت قارچی که می تواند به دهان، زبان، لوزه ها، حلق، مری و روده ها سرایت کند. این عفونت می تواند باعث سوزش، درد، خارش، ترشحات سفید و بدبو شود.

کریپتوسپوریدیوزیس:

یک عفونت تک یاخته ای که می تواند باعث اسهال شدید، تهوع، استفراغ، تب و کاهش وزن شود. این عفونت معمولاً از طریق آب یا غذای آلوده منتقل می شود.

سیتومگالوویروس:

یک ویروس که می تواند به معده، روده ها، کبد، پیشرفته، مغز و چشم ها آسیب برساند. این عفونت می تواند باعث اسهال خونی، تهوع، استفراغ، تب، کبودی، بی حسی، بی حرکتی، کاهش بینایی و کوری شود.

میکروسپوریدیوزیس:

یک عفونت تک یاخته ای که می تواند به روده ها، کبد، کلیه ها، مغز، چشم ها و عضلات آسیب برساند. این عفونت می تواند باعث اسهال مزمن، کاهش وزن، تهوع، استفراغ، تب، درد عضلانی، ضعف، التهاب چشم و کاهش بینایی شود.

توکسوپلاسموزیس:

توکسوپلاسموزیس یک بیماری عفونی است که توسط یک تک یاخته به نام توکسوپلاسما گوندی ایجاد می شود. این تک یاخته می تواند در گوشت نپخته، مدفوع گربه، آب آلوده و خون منتقل شود. در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا زنان باردار، این بیماری می تواند باعث عوارض جدی مانند التهاب مغز، عفونت ریه، عفونت چشم، کم شنوایی، ناتوانی ذهنی و کوری شود.

تشخیص آزمایشگاهی

برای تشخیص ویروس ایدز، معمولا از آزمایش هایی استفاده میشود که وجود آنتی بادی هایی را که بدن در پاسخ به ویروس تولید میکند، می سنجند. این آزمایش ها میتوانند از طریق خون، بزاق، ادرار یا مایعات دیگر انجام شوند. برخی از آزمایش ها نیاز به آزمایشگاه دارند و برخی دیگر میتوانند در خانه انجام شوند. مدت زمانی که طول میکشد تا آنتی بادی ها در بدن تشکیل شوند، متفاوت است و ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد. بنابراین، برای اطمینان از نتیجه آزمایش، ممکن است نیاز باشد آزمایش را در زمان های مختلف تکرار کرد.

1. تست‌های (Anti-HIV) ELISA و Western Blot:

• ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay):
•  آزمایش‌های ELISA به این شیوه که در بیشتر آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود، به بررسی وجود آنتی‌بادی‌های ضد ویروس HIV در نمونه خون فرد می‌پردازد.
• تست Western Blot:
• این تست جهت تایید نتایج مثبت ELISA انجام می‌شود. در این تست، پروتئین‌های ویروس HIV با استفاده از آنتی‌بادی‌های مشخص شده توسط بدن فرد بررسی می‌شوند.

1. تست‌های مولکولی:

• تست PCR (Polymerase Chain Reaction): این تست بر اساس آمپلیفیکیشن DNA انجام می‌شود و قادر به تشخیص مستقیم وجود ماده ژنتیک ویروس در خون می‌باشد.

1. تست‌های سریع (Rapid Tests):

• این تست‌ها به‌ راحتی و با یک کیت کوچک قابل اجرا هستند و نتایج خود را در عرض 20 تا 30 دقیقه ارائه می‌دهند. این تست‌ها اغلب از راکتیو‌های ایمونوکروماتوگرافی (Immunochromatography) برای تشخیص آنتی‌بادی‌ها استفاده می‌کنند. تست آنتی‌هیومن ایمونودفیسیانسی (Anti-HIV) به‌عنوان قطعی‌ترین تست برای تشخیص این ویروس شناخته می‌شود و می‌تواند ابتلا به HIV را تایید یا رد کند. تشخیص ناپذیر یا مثبت بودن این تست نیاز به تایید با تست‌های مولکولی دارد.

تست های مولکولی:

1. تست q-PCR ِیا Real Time PCR :

• این تست برای اندازه‌گیری مقدار دقیق وجود ماده ژنتیکی HIV (RNA) در نمونه خون انسان استفاده می‌شود. نتایج به صورت مستقیم و با دقت بالا تحویل داده می‌شوند.

Real-time PCR یک روش پیشرفته تر از PCR است که در آن می توان میزان تکثیر محصول را در طول واکنش به صورت لحظه ای مشاهده کرد. در این روش، از نشانگرهای فلورسنت استفاده می شود که با اتصال به DNA، نور تولید می کنند. میزان نور تولید شده نشان دهنده میزان DNA تکثیر شده است. بنابراین، با اندازه گیری نور فلورسنت در هر چرخه، می توان مقدار DNA هدف را در نمونه تعیین کرد.

برای تشخیص ایدز با روش real-time PCR، ابتدا باید RNA ویروس HIV را با استفاده از آنزیم reverse transcriptase به DNA تبدیل کرد. سپس، با استفاده از پرایمرها و نشانگرهای فلورسنت خاص، توالی های DNA ویروس را تکثیر و اندازه گیری می کنیم. اگر میزان DNA ویروس بیش از یک حد مشخص باشد، می توان نتیجه گرفت که نمونه مثبت است.

بیشتر بخوانید:بیماری FAP

2. تست LAMP (Loop-Mediated Isothermal Amplification):

این تست نیاز به تجهیزات پیچیده‌تری ندارد و قادر به تشخیص سریع ماده ژنتیکی HIV در دماهای ثابت است.

3. تست TMA (Transcription-Mediated Amplification):

این تست از روش آمپلیفیکیشن مبتنی بر ترانسکریپشن برای افزایش حساسیت در تشخیص ماده ژنتیکی HIV استفاده می‌کند.

4. تست NASBA (Nucleic Acid Sequence-Based Amplification):

این تست نیز یک روش آمپلیفیکیشن بر اساس توالی مبتنی بر توالی‌های نوکلئوتیدی است که برای تشخیص ماده ژنتیکی HIV به‌کار می‌رود.

تست‌های مولکولی به دلیل حساسیت بالا و توانایی تشخیص در مراحل زودرس، ابزار مهمی در تشخیص و مدیریت افراد مبتلا به ویروس HIV محسوب می‌شوند. این تست‌ها معمولاً در آزمایشگاه های متخصص در حوزه مولکولی و ژنتیک اجرا می‌شوند.

درمان:

این ویروس هنوز درمان قطعی ندارد اما با مصرف داروهایی که ویروس را کنترل میکنند، میتوان عمر و کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید. این داروها به نام داروهای ضد رتروویروسی یا ART شناخته میشوند و از گروههای مختلفی هستند که هر کدام به یک مرحله از چرخه زندگی ویروس ایدز میپردازند. برای مثال، مهارکنندههای ترانسکریپتاز معکوس، مهارکنندههای اتصال، مهارکنندههای اینتگراز، مهارکنندههای پروتئاز و مهارکنندههای فیوژن.

این داروها معمولا به صورت ترکیبی مصرف میشوند تا اثربخشی بیشتری داشته باشند و از مقاومت ویروس جلوگیری کنند. همچنین برای پیشگیری از انتقال ویروس ایدز، داروهایی وجود دارند که به افرادی که در خطر آلودگی هستند تجویز میشوند. این داروها به نام PEP و PrEP شناخته میشوند و باید به صورت مرتب و زیر نظر پزشک مصرف شوند.

مدیریت مناسب ایدز با استفاده از درمان‌های ضد ویروسی و مراقبت‌ها می‌تواند از احتمال ابتلا به این بیماری‌های عفونی کاسته و سطح سیستم ایمنی را تقویت کند. افراد مبتلا به ایدز نیاز به مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی منظم دارند تا از عفونت‌ها و علائم اختلالات سلامتی پیشگیری شود.

کلام آخر:

هدف از اطلاع رسانی و نام گذاری روز جهانی ایدز، این است که مردم را در مورد علائم، عوارض، راه های انتقال، روشهای تشخیص، درمان های موجود، راه های پیشگیری و حمایت از مبتلایان به HIV آگاه کند و انگیزه و اعتماد به نفس آنها را برای مراجعه به مراکز بهداشتی و انجام آزمایش و دریافت خدمات مربوطه افزایش دهد. اطلاع رسانی همچنین میتواند باعث کاهش ترس، شرم، احساس تنهایی و بدنامی در مبتلایان و مستعدان به HIV شود و آنها را تشویق کند که با دیگران در مورد وضعیت خود صحبت کنند و از حقوق و منافع خود دفاع کنند.

مجموعه ماناتک، در راستای راه اندازی و تجهیز آزمایشگاه مولکولی و ستاپ تست های تشخیصی مولکولی می تواند به شما بهترین مشاوره را ارائه نماید. برای دریافت مشاوره تخصصی و خرید انواع دستگاه ترمال سایکلر PCR با مشاوران ما در تماس باشید.