تشخیص بروسلوز به دلیل علائم غیراختصاصی مانند تب، تعریق شبانه، درد مفاصل و ضعف عمومی معمولاً دشوار است. برای شناسایی دقیق این باکتری، از ترکیبی از روشهای مستقیم، سرولوژیک و مولکولی استفاده میشود تا هم وجود عامل عفونت و هم مرحله بیماری مشخص گردد.
در روشهای مستقیم، کشت باکتری از نمونههای خون، مغز استخوان، مایع مفصلی یا سایر بافتهای آلوده، استاندارد طلایی تشخیص به شمار میآید. محیطهای کشت اختصاصی مانند Brucella agar یا محیط دو فازی Castaneda برای رشد این باکتری به کار میروند. رشد بروسلا بسیار کند است و ممکن است از سه روز تا چند هفته طول بکشد. به همین دلیل، این روش زمانبر و از نظر ایمنی خطرناک است، چون بروسلا از طریق آئروسل میتواند کارکنان آزمایشگاه را آلوده کند، بنابراین انجام آن باید در شرایط ایمنی زیستی سطح سه (BSL-3) انجام گیرد.
به دلیل محدودیتهای کشت، در بیشتر موارد از آزمایشهای سرولوژیک برای تشخیص بروسلوز استفاده میشود. رایجترین تست، آزمایش رایت (Wright test) است که در آن وجود آنتیبادی علیه آنتیژن بروسلا در سرم بیمار بررسی میشود. تیترهای بالا در این تست نشاندهنده عفونت فعال هستند. برای تعیین مرحله بیماری، از تست ۲-مرکاپتواتانول (۲ME) استفاده میشود که با حذف IgM و باقی گذاشتن IgG، امکان تشخیص عفونت مزمن از حاد را فراهم میکند. در مواردی که بروسلوز مزمن است و تست رایت منفی گزارش میشود، آزمایش کومبس بروسلا (Coombs test) کمککننده است، زیرا میتواند آنتیبادیهای غیرفعالکننده را که مانع آگلوتیناسیون در تستهای معمول میشوند، شناسایی کند. همچنین، تست الایزا (ELISA) بهعنوان روش دقیقتر و کمیتر، قادر است هر سه نوع آنتیبادی IgM، IgG و IgA را اندازهگیری کرده و مرحله بیماری را مشخص نماید. برای غربالگری سریع نیز از تست رز بنگال (Rose Bengal Test) استفاده میشود که در صورت مثبت بودن، با روشهای دقیقتر تأیید میگردد.
در سالهای اخیر، روشهای مولکولی بهویژه PCR و Real-Time PCR جایگاه ویژهای در تشخیص بروسلا پیدا کردهاند. این روشها با شناسایی ژنهای اختصاصی بروسلا مانند bcsp31 یا IS711 قادرند گونههای مختلف بروسلا را در مدت کوتاهی (حتی طی چند ساعت) شناسایی کنند. حساسیت و اختصاصیت این روشها بسیار بالا است و بهویژه در مواردی که کشت منفی است یا بیمار در مراحل اولیه عفونت قرار دارد، کاربرد فراوانی دارند. برخی از شرکتها از جمله بایوسیوا (BioSiwa) با پشتیبانی و خدمات شرکت ماناتک (Manatech)، کیتهای ریلتایم PCR مخصوص شناسایی گونههای بروسلا را عرضه میکنند که در آزمایشگاههای تشخیص مولکولی قابل استفادهاند.
در کنار این روشها، یافتههای پاراکلینیکی نیز میتوانند در تفسیر نتایج کمککننده باشند. در آزمایش خون معمولاً کاهش گلبول سفید، آنمی خفیف و افزایش ESR یا CRP دیده میشود. در موارد بروسلوز مزمن یا با درگیری ارگانها، تصویربرداریهایی مانند سونوگرافی یا MRI برای تشخیص آبسههای کبدی، درگیری استخوانها یا التهاب مهرهها مفید است.
در مجموع، تشخیص قطعی بروسلا بر پایه ترکیب یافتههای بالینی با نتایج آزمایشگاهی است. در مراحل حاد معمولاً تستهای سرولوژیک و در موارد مزمن یا مشکوک از PCR برای تأیید نهایی استفاده میشود. امروزه استفاده از کیتهای مولکولی سریع و دقیق، ضمن افزایش سرعت تشخیص، خطر آلودگی پرسنل آزمایشگاه را نیز کاهش داده و به یکی از روشهای استاندارد در شناسایی بروسلا تبدیل شده است.
