تفاوت سرطان آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول سنگفرشی چیست؟

تعریف سرطان

سرطان یک بیماری پیچیده و چندوجهی است که در آن سلول‌های بدن به دلیل تغییرات ژنتیکی غیرقابل‌کنترل رشد کرده و از قوانین طبیعی تقسیم سلولی پیروی نمی‌کنند. این تغییرات منجر به تشکیل توده‌هایی به نام تومور می‌شود که می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد. در موارد بدخیم، سلول‌های سرطانی قابلیت تهاجم به بافت‌های مجاور و گسترش به سایر نقاط بدن از طریق خون و لنف را دارند که این فرایند متاستاز نامیده می‌شود.

سرطان می‌تواند در هر بافت یا اندامی از بدن ایجاد شود و بسته به نوع سلول‌های درگیر، رفتار، سرعت رشد و میزان گسترش آن متفاوت است. عوامل مختلفی در ایجاد سرطان نقش دارند، از جمله جهش‌های ژنتیکی ارثی، قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا مانند دود سیگار، اشعه‌های مضر، برخی ویروس‌ها و رژیم غذایی نامناسب. سیستم ایمنی بدن به‌طور طبیعی تلاش می‌کند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد، اما در برخی موارد این سلول‌ها از مکانیسم‌های دفاعی بدن فرار کرده و به تکثیر ادامه می‌دهند.

تشخیص سرطان معمولاً از طریق آزمایش‌های تصویربرداری، آزمایش‌های خونی و نمونه‌برداری از بافت مشکوک انجام می‌شود و روش‌های درمانی آن شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی است که بسته به نوع و مرحله بیماری انتخاب می‌شوند. پیشگیری از سرطان با رعایت سبک زندگی سالم، پرهیز از عوامل خطرزا، انجام غربالگری‌های منظم و توجه به علائم اولیه امکان‌پذیر است و در برخی موارد، تشخیص زودهنگام می‌تواند تأثیر زیادی در افزایش شانس درمان و بهبود بیماران داشته باشد.

سرطان مری

سرطان مری نوعی بدخیمی است که در بافت‌های مری، لوله‌ای که غذا را از دهان به معده منتقل می‌کند، ایجاد می‌شود. این سرطان معمولاً به‌صورت تدریجی رشد کرده و در مراحل اولیه علائم خاصی ندارد، اما با پیشرفت بیماری، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

انواع سرطان مری

دو نوع اصلی سرطان مری وجود دارد:

کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma): این نوع سرطان معمولاً در قسمت‌های فوقانی و میانی مری ایجاد می‌شود و ارتباط نزدیکی با مصرف سیگار، الکل و التهاب مزمن مری دارد. در برخی مناطق جهان مانند آسیا و خاورمیانه، این نوع شایع‌تر است.

آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): این نوع سرطان معمولاً در قسمت انتهایی مری (نزدیک معده) رخ می‌دهد و عمدتاً با بیماری رفلاکس معده (GERD) و مری بارت مرتبط است. چاقی و رژیم غذایی نامناسب از دیگر عوامل خطر آن هستند.

سرطان مری معمولاً در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود، بنابراین در صورت وجود علائم مشکوک، مراجعه سریع به پزشک می‌تواند تأثیر زیادی در موفقیت درمان داشته باشد.

کارسینوم سلول سنگفرشی: تعریف، علت، علائم، تشخیص و درمان

کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma – SCC) یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌های بدخیم است که از سلول‌های سنگفرشی منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها نوعی از سلول‌های اپی‌تلیال هستند که سطح پوست و لایه‌های داخلی بسیاری از اندام‌ها، از جمله مری، دهان، گلو، ریه‌ها و پوست را پوشش می‌دهند. زمانی که این سلول‌ها تحت تأثیر عوامل سرطان‌زا دچار تغییرات ژنتیکی شوند، می‌توانند رشد کنترل‌نشده‌ای پیدا کرده و به سرطان تبدیل شوند.

در مری، کارسینوم سلول سنگفرشی بیشتر در نواحی میانی و فوقانی مری ایجاد می‌شود. این نوع سرطان ارتباط نزدیکی با عوامل محیطی و سبک زندگی دارد، از جمله مصرف سیگار، الکل، سوءتغذیه، مصرف غذاهای داغ و التهاب مزمن مری. این سرطان معمولاً در مراحل اولیه علائم قابل‌توجهی ندارد، اما با رشد و انتشار تومور، باعث انسداد مری و مشکلات بلع می‌شود.

دلایل و عوامل خطر

کارسینوم سلول سنگفرشی به دلیل آسیب‌های مکرر به سلول‌های مری ایجاد می‌شود که می‌تواند ناشی از عوامل مختلف باشد. مهم‌ترین این عوامل شامل موارد زیر است:

1. مصرف دخانیات: مواد شیمیایی سرطان‌زا در سیگار و سایر محصولات دخانی به مخاط مری آسیب رسانده و خطر بروز سرطان را به‌شدت افزایش می‌دهند.
2. مصرف زیاد الکل: الکل می‌تواند موجب تحریک و التهاب مزمن مری شود. ترکیب سیگار و الکل تأثیر سرطان‌زایی را چندین برابر می‌کند.
3. مصرف غذاها و نوشیدنی‌های بسیار داغ: دمای بالا می‌تواند سلول‌های پوششی مری را تخریب کرده و به مرور زمان باعث تغییرات پیش‌سرطانی شود.
4. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی: کمبود ویتامین‌های A، C و E و برخی مواد معدنی مانند روی و سلنیوم با افزایش خطر ابتلا به این سرطان مرتبط است.
5. عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): برخی از گونه‌های HPV، به‌ویژه در نواحی که سرطان مری شیوع بالایی دارد، ممکن است با ایجاد تغییرات سلولی، به بروز این بیماری کمک کنند.
6. بیماری آکلازی (Achalasia): یک اختلال حرکتی مری است که باعث اختلال در عملکرد اسفنکتر تحتانی مری شده و می‌تواند باعث راکد ماندن غذا در مری و افزایش خطر سرطان شود.
7. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و آلاینده‌ها: برخی از ترکیبات شیمیایی موجود در محیط‌های صنعتی ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند.

علائم کارسینوم سلول سنگفرشی مری

این سرطان در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است و زمانی که تومور به‌اندازه کافی رشد کرده و باعث انسداد نسبی مری شود، علائم آن بروز پیدا می‌کند. مهم‌ترین علائم عبارت‌اند از:

• دشواری در بلع (دیسفاژی): ابتدا برای غذاهای جامد و سپس برای مایعات نیز مشکل ایجاد می‌شود.
• احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه: به دلیل انسداد نسبی مری توسط تومور.
• کاهش وزن ناگهانی و شدید: ناشی از کاهش دریافت مواد غذایی به دلیل مشکل بلع.
• درد یا ناراحتی در قفسه سینه: ممکن است به پشت یا گردن انتشار یابد.
• سرفه مزمن یا گرفتگی صدا: در صورتی که تومور به اعصاب حنجره فشار وارد کند.
• استفراغ مکرر یا برگشت غذا: به‌ویژه در مراحل پیشرفته.
• وجود خون در استفراغ یا مدفوع: در صورت خونریزی تومور.

مراحل و گسترش سرطان

کارسینوم سلول سنگفرشی مری مانند سایر سرطان‌ها بر اساس میزان پیشرفت و گسترش به چهار مرحله تقسیم می‌شود:

• مرحله ۱: سرطان به لایه سطحی مری محدود است و هنوز گسترش نیافته است.
• مرحله ۲: تومور به لایه‌های عمیق‌تر مری نفوذ کرده و ممکن است گره‌های لنفاوی نزدیک را درگیر کند.
• مرحله ۳: سرطان بخش وسیع‌تری از مری را درگیر کرده و به غدد لنفاوی بیشتری سرایت کرده است.
• مرحله ۴: سرطان به سایر اندام‌ها مانند ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها متاستاز داده است.

روش‌های تشخیص

تشخیص زودهنگام سرطان مری بسیار مهم است، اما به دلیل اینکه علائم آن معمولاً در مراحل پیشرفته بروز پیدا می‌کنند، تشخیص زودرس دشوار است. روش‌های اصلی تشخیصی عبارت‌اند از:

• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: بررسی مستقیم داخل مری با یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین.
• بیوپسی: نمونه‌برداری از بافت مشکوک برای بررسی سرطانی بودن آن.
• سی‌تی اسکن (CT scan) و ام‌آر‌آی (MRI): برای بررسی میزان گسترش سرطان.
• پت اسکن (PET scan): برای شناسایی متاستاز به سایر اندام‌ها.
• بررسی بلع با باریم: یک روش تصویربرداری که با استفاده از ماده حاجب، هرگونه انسداد یا تغییر غیرطبیعی در مری را نشان می‌دهد.

روش‌های درمانی

انتخاب روش درمانی بستگی به مرحله سرطان، محل دقیق تومور و وضعیت عمومی بیمار دارد. مهم‌ترین گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر است:

• جراحی (ازوفاژکتومی): در مراحل اولیه، بخش سرطانی مری برداشته شده و قسمت باقی‌مانده آن به معده متصل می‌شود.
• شیمی‌درمانی: به‌ویژه در مراحل پیشرفته یا همراه با جراحی برای کاهش اندازه تومور.
• رادیوتراپی: برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کاهش علائم بیماری.
• ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند: در مواردی که سرطان به سایر بخش‌های بدن گسترش یافته باشد.
• استفاده از استنت مری: در مواردی که جراحی ممکن نیست، یک لوله فلزی در مری قرار داده می‌شود تا به عبور غذا کمک کند.

پیشگیری و کاهش خطر ابتلا

• ترک سیگار و الکل
• پرهیز از مصرف غذاهای بسیار داغ و تحریک‌کننده
• داشتن رژیم غذایی غنی از میوه، سبزیجات و فیبر
• کنترل بیماری‌های مزمن مری مانند رفلاکس معده و آکلازی
• انجام معاینات و غربالگری منظم در افراد در معرض خطر

آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): تعریف، علت، علائم، تشخیص و درمان

آدنوکارسینوم نوعی سرطان بدخیم است که از سلول‌های غده‌ای (سلول‌های ترشح‌کننده مخاط و مایعات) منشأ می‌گیرد. این نوع سرطان می‌تواند در اندام‌های مختلف بدن، از جمله مری، معده، روده بزرگ، ریه، پانکراس، پروستات و پستان ایجاد شود. آدنوکارسینوم زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غده‌ای به دلیل جهش‌های ژنتیکی و عوامل محیطی رشد غیرقابل‌کنترل پیدا کرده و به شکل تومور سرطانی درآیند.

یکی از رایج‌ترین مکان‌هایی که آدنوکارسینوم در آن ایجاد می‌شود، مری است. در مری، این سرطان معمولاً در بخش انتهایی (نزدیک معده) ایجاد شده و به‌شدت با بیماری ریفلاکس معده (GERD) و مری بارت مرتبط است.

آدنوکارسینوم مری: علت و عوامل خطر

آدنوکارسینوم مری معمولاً در اثر تحریک مزمن و آسیب سلول‌های پوششی مری ایجاد می‌شود. در این فرآیند، عوامل مختلفی می‌توانند نقش داشته باشند:

۱. بیماری رفلاکس معده (GERD) و مری بارت

بیماری ریفلاکس معده به مری (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD) یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای آدنوکارسینوم مری است. در این بیماری، اسید معده به‌طور مکرر به مری بازمی‌گردد و باعث آسیب مداوم به سلول‌های پوششی آن می‌شود. این وضعیت می‌تواند به مری بارت (Barrett’s Esophagus) منجر شود، که در آن سلول‌های سنگفرشی طبیعی مری به سلول‌های غده‌ای شبیه به پوشش معده تبدیل می‌شوند. مری بارت یک تغییر پیش‌سرطانی محسوب می‌شود و خطر ابتلا به آدنوکارسینوم را به‌شدت افزایش می‌دهد.

۲. چاقی

چاقی به دلیل افزایش فشار شکمی، باعث تشدید رفلاکس معده و در نتیجه تحریک مداوم مری می‌شود. تحقیقات نشان داده است که افراد چاق به‌ویژه در معرض خطر آدنوکارسینوم مری قرار دارند.

۳. رژیم غذایی ناسالم

مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده، پرچرب و کم‌فیبر باعث افزایش التهاب در دستگاه گوارش می‌شود. در مقابل، مصرف سبزیجات، میوه‌ها و غذاهای سرشار از فیبر می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را کاهش دهد.

۴. سیگار کشیدن و مصرف الکل

گرچه این عوامل بیشتر با کارسینوم سلول سنگفرشی مری مرتبط هستند، اما می‌توانند خطر آدنوکارسینوم مری را نیز افزایش دهند، به‌ویژه اگر با سایر عوامل خطر همراه شوند.

۵. سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی

برخی از افراد به‌طور ژنتیکی مستعد ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش هستند. اگر یکی از اعضای خانواده به آدنوکارسینوم مری مبتلا شده باشد، احتمال بروز این سرطان در سایر اعضا افزایش می‌یابد.

علائم آدنوکارسینوم مری

در مراحل اولیه، این سرطان معمولاً بدون علامت است، اما با رشد تومور، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

بیشتر بخوانید:ایمونولوژی سرطان

• دشواری در بلع (دیسفاژی): ابتدا برای غذاهای جامد و سپس برای مایعات.
• کاهش وزن غیرقابل توضیح: به دلیل کاهش اشتها و مشکل در بلع.
• درد یا سوزش در قفسه سینه: که ممکن است به پشت یا گردن انتشار یابد.
• سرفه مزمن یا گرفتگی صدا: در صورت درگیری عصب حنجره.
• استفراغ مکرر یا برگشت غذا: به‌ویژه در مراحل پیشرفته.
• وجود خون در استفراغ یا مدفوع: که نشان‌دهنده خونریزی داخلی است.

مراحل پیشرفت آدنوکارسینوم مری

سرطان مری مانند سایر سرطان‌ها بر اساس میزان گسترش به چهار مرحله تقسیم می‌شود:

• مرحله ۱: سرطان محدود به لایه سطحی مری است و هنوز گسترش نیافته است.
• مرحله ۲: تومور به لایه‌های عمیق‌تر مری نفوذ کرده و ممکن است برخی گره‌های لنفاوی را درگیر کند.
• مرحله ۳: سرطان قسمت وسیع‌تری از مری را درگیر کرده و به غدد لنفاوی بیشتری سرایت کرده است.
• مرحله ۴: سرطان به سایر اندام‌ها مانند ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها متاستاز داده است.

روش‌های تشخیص آدنوکارسینوم مری

برای تشخیص این سرطان، از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• آندوسکوپی: یک روش تصویربرداری که به پزشک اجازه می‌دهد داخل مری را بررسی کند و از بافت مشکوک نمونه‌برداری کند.
• بیوپسی: نمونه‌برداری از توده مشکوک برای بررسی سرطانی بودن آن.
• سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی: برای بررسی میزان گسترش سرطان در بدن.
• پت اسکن (PET scan): برای بررسی متاستاز به سایر اندام‌ها.
• بررسی بلع با باریم: برای شناسایی انسدادهای ناشی از تومور در مری.

روش‌های درمانی آدنوکارسینوم مری

درمان این سرطان بسته به مرحله بیماری، وضعیت بیمار و محل تومور متفاوت است. روش‌های درمانی اصلی شامل موارد زیر هستند:

۱. جراحی (ازوفاژکتومی)

در مراحل اولیه، بخش سرطانی مری برداشته می‌شود و قسمت باقی‌مانده آن به معده متصل می‌شود. این روش در بیمارانی که سرطان هنوز متاستاز نداده است، گزینه اصلی درمان محسوب می‌شود.

۲. شیمی‌درمانی

در مراحل پیشرفته یا در مواردی که جراحی امکان‌پذیر نیست، از داروهای شیمیایی برای کوچک کردن تومور و جلوگیری از گسترش آن استفاده می‌شود.

۳. رادیوتراپی

با استفاده از پرتوهای پرانرژی، سلول‌های سرطانی تخریب می‌شوند. این روش ممکن است به‌صورت ترکیبی با جراحی یا شیمی‌درمانی انجام شود.

۴. ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند

در برخی از بیماران، داروهای ایمونوتراپی یا درمان‌های هدفمند برای مهار رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شوند. این روش‌ها معمولاً برای بیمارانی که سرطان آن‌ها متاستاز داده است، کاربرد دارند.

۵. مراقبت تسکینی

در بیمارانی که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند، ممکن است از استنت‌های مری برای تسهیل بلع یا داروهای مسکن و تغذیه حمایتی برای بهبود کیفیت زندگی استفاده شود.

پیشگیری از آدنوکارسینوم مری

• کنترل بیماری رفلاکس معده (GERD) و درمان مری بارت
• کاهش وزن و داشتن سبک زندگی سالم
• پرهیز از مصرف سیگار و الکل
• افزایش مصرف میوه، سبزیجات و غذاهای غنی از فیبر
• انجام غربالگری منظم در افراد پرخطر

آدنوکارسینوم مری یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین انواع سرطان‌های دستگاه گوارش است که به‌طور عمده در افراد مبتلا به رفلاکس معده و مری بارت ایجاد می‌شود. با آگاهی از علائم، انجام آزمایش‌های تشخیصی زودهنگام و اصلاح سبک زندگی، می‌توان احتمال بروز این سرطان را کاهش داد و در صورت تشخیص، شانس درمان موفقیت‌آمیز را افزایش داد.

تفاوت بین آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma) و کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma)

سرطان‌های آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول سنگفرشی دو نوع اصلی سرطان مری هستند، اما از نظر منشأ سلولی، عوامل خطر، محل ایجاد، علائم، نحوه گسترش و درمان با یکدیگر تفاوت دارند.

۱. منشأ سلولی

• آدنوکارسینوم: این سرطان از سلول‌های غده‌ای که مخاط ترشح می‌کنند، منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها معمولاً در نواحی انتهایی مری (نزدیک معده) و بخش‌های دیگر دستگاه گوارش یافت می‌شوند.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: این نوع سرطان از سلول‌های سنگفرشی که لایه داخلی مری را می‌پوشانند، منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها در بخش میانی و فوقانی مری فراوان هستند.

۲. محل بروز در مری

• آدنوکارسینوم: بیشتر در بخش انتهایی مری (مجاور معده) ایجاد می‌شود.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: عمدتاً در بخش‌های میانی و فوقانی مری دیده می‌شود.

۳. عوامل خطر

• آدنوکارسینوم:

• • بیماری ریفلاکس معده (GERD) و مری بارت
  • چاقی
  • رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر
  • سابقه خانوادگی سرطان مری

• کارسینوم سلول سنگفرشی:

• • مصرف سیگار و الکل (عامل اصلی)
  • مصرف غذاهای بسیار داغ و تحریک‌کننده
  • کمبود ویتامین‌های A، C و E
  • عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

۴. میزان شیوع و گروه‌های پرخطر

• آدنوکارسینوم: شیوع آن در کشورهای غربی افزایش یافته و بیشتر در مردان سفیدپوست چاق دیده می‌شود.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: در آسیا و کشورهای در حال توسعه شایع‌تر است و اغلب در افرادی که سیگار و الکل مصرف می‌کنند دیده می‌شود.

۵. علائم

هر دو نوع سرطان علائم مشابهی دارند، اما تفاوت‌های جزئی نیز وجود دارد:

• آدنوکارسینوم:

• • دشواری در بلع (دیسفاژی)
  • کاهش وزن شدید
  • درد یا سوزش در قفسه سینه
  • رفلاکس اسید معده و سوزش سر دل

• کارسینوم سلول سنگفرشی:

• • دشواری در بلع
  • گرفتگی صدا
  • درد در حین بلع
  • سرفه مزمن و خشکی گلو

۶. نحوه گسترش و متاستاز

• آدنوکارسینوم:
  • تمایل بیشتری به متاستاز به غدد لنفاوی اطراف مری، کبد و ریه‌ها دارد.

• کارسینوم سلول سنگفرشی:
  • به غدد لنفاوی و بافت‌های اطراف مری زودتر گسترش پیدا می‌کند و ممکن است سریع‌تر به ریه‌ها و استخوان‌ها متاستاز دهد.

۷. تشخیص

هر دو سرطان با آندوسکوپی، بیوپسی، سی‌تی اسکن و پت اسکن تشخیص داده می‌شوند، اما در آدنوکارسینوم بررسی مری بارت و تست‌های مرتبط با رفلاکس معده اهمیت بیشتری دارد.

۸. درمان

• آدنوکارسینوم:

• • جراحی (ازوفاژکتومی) در مراحل اولیه
  • شیمی‌درمانی و رادیوتراپی در مراحل پیشرفته
  • ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند در برخی موارد

• کارسینوم سلول سنگفرشی:

• • رادیوتراپی و شیمی‌درمانی معمولاً درمان اصلی هستند
  • جراحی در مواردی که تومور در مراحل اولیه باشد
  • ایمونوتراپی در مراحل متاستاتیک

۹. پیش‌آگهی و میزان بقا

• آدنوکارسینوم: به دلیل تشخیص دیرهنگام، معمولاً پیش‌آگهی ضعیفی دارد، اما اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس بقا بالاتر است.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: در مراحل پیشرفته، معمولاً میزان بقا پایین است، اما اگر زود تشخیص داده شود، درمان‌پذیرتر است.

آدنوکارسینوم و کارسینوم سلول سنگفرشی دو نوع متفاوت از سرطان مری هستند که از سلول‌های مختلف منشأ می‌گیرند، در بخش‌های متفاوتی از مری ایجاد می‌شوند و عوامل خطر، گسترش و درمان آن‌ها متفاوت است. آدنوکارسینوم بیشتر با رفلاکس معده و چاقی مرتبط است و در بخش انتهایی مری دیده می‌شود، در حالی که کارسینوم سلول سنگفرشی بیشتر در افراد سیگاری و الکلی دیده شده و در بخش‌های میانی و فوقانی مری شایع‌تر است.

کدام نوع خطرناک‌تر است؟

هر دو نوع سرطان بسیار جدی و مرگبار هستند، اما به دلیل افزایش موارد رفلاکس معده و مری بارت، آدنوکارسینوم در کشورهای غربی شایع‌تر شده و میزان ابتلا به آن رو به افزایش است. تشخیص زودهنگام برای هر دو نوع سرطان کلید اصلی در افزایش شانس بقا است.

ژن های دخیل دراین سرطان چیست؟

سرطان مری، چه از نوع آدنوکارسینوم و چه کارسینوم سلول سنگفرشی، نتیجه تغییرات ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی در سلول‌های مری است که باعث رشد غیرقابل‌کنترل آن‌ها می‌شود. چندین ژن مهم در ایجاد و پیشرفت این سرطان نقش دارند که برخی از آن‌ها به عنوان انکوژن‌ها (ژن‌های تحریک‌کننده سرطان) و برخی دیگر به عنوان ژن‌های سرکوب‌کننده تومور شناخته می‌شوند.

۱. انکوژن‌ها (Oncogenes) و مسیرهای مولکولی فعال‌شده در سرطان مری

• EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor): این ژن مسئول تولید پروتئینی است که رشد سلولی را کنترل می‌کند. جهش در EGFR باعث تقسیم سلولی بیش از حد و رشد تومور می‌شود.
• HER2 (Human Epidermal Growth Factor Receptor 2): این ژن در برخی موارد آدنوکارسینوم مری بیش‌فعال شده و موجب رشد تهاجمی سلول‌های سرطانی می‌شود.
• KRAS: این ژن در مسیرهای سیگنالینگ سلولی دخیل است و جهش در آن باعث رشد کنترل‌نشده سلول‌های سرطانی، به‌ویژه در آدنوکارسینوم مری، می‌شود.
• CCND1 (Cyclin D1): این ژن چرخه سلولی را تنظیم می‌کند و افزایش بیان آن در کارسینوم سلول سنگفرشی مری مشاهده شده که منجر به تکثیر سریع سلول‌ها می‌شود.
• MET: این ژن نقش مهمی در رشد سلول‌ها و متاستاز دارد و در برخی موارد سرطان مری بیش‌فعال می‌شود.

۲. ژن‌های سرکوب‌کننده تومور (Tumor Suppressor Genes) که در سرطان مری غیرفعال می‌شوند

• TP53: یکی از مهم‌ترین ژن‌های سرکوب‌کننده تومور که در تنظیم چرخه سلولی و القای مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلولی (آپوپتوز) نقش دارد. جهش در TP53 باعث می‌شود که سلول‌های آسیب‌دیده زنده بمانند و سرطانی شوند. این جهش در هر دو نوع سرطان مری شایع است.
• CDKN2A (p16): این ژن از تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها جلوگیری می‌کند، اما در سرطان مری، به‌ویژه در کارسینوم سلول سنگفرشی، غیر‌فعال می‌شود.
• SMAD4: این ژن در مسیر TGF-β نقش دارد و معمولاً در آدنوکارسینوم مری غیرفعال می‌شود که منجر به رشد بی‌رویه سلول‌ها می‌گردد.
• RUNX3: این ژن نیز یکی از مهارکننده‌های رشد سلولی است که در برخی موارد آدنوکارسینوم مری غیرفعال شده و زمینه را برای پیشرفت سرطان فراهم می‌کند.

۳. تغییرات اپی‌ژنتیکی و تنظیم بیان ژن

علاوه بر جهش‌های ژنتیکی، تغییرات اپی‌ژنتیکی مانند متیلاسیون DNA و تغییرات در تنظیم microRNAها نیز در ایجاد سرطان مری نقش دارند. متیلاسیون بیش‌ازحد در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور مانند CDKN2A و MLH1 دیده می‌شود که باعث خاموش شدن آن‌ها و افزایش رشد غیرطبیعی سلولی می‌شود.

۴. مسیرهای اصلی سیگنالینگ درگیر در سرطان مری

چندین مسیر سیگنالینگ که توسط ژن‌های جهش‌یافته فعال یا غیرفعال می‌شوند، در ایجاد سرطان مری نقش دارند:

• مسیر EGFR/RAS/MAPK: که رشد و تکثیر سلولی را تنظیم می‌کند.
• مسیر PI3K/AKT/mTOR: که در تنظیم بقا و متاستاز سلول‌های سرطانی نقش دارد.
• مسیر Wnt/β-catenin: که در آدنوکارسینوم مری دیده می‌شود و باعث افزایش رشد سلولی می‌شود.

سرطان مری نتیجه مجموعه‌ای از جهش‌های ژنتیکی، تغییرات اپی‌ژنتیکی و فعال شدن مسیرهای سیگنالینگ غیرطبیعی است. ژن‌هایی مانند TP53، EGFR، HER2، KRAS، و CDKN2A نقش کلیدی در رشد این سرطان دارند. درک این تغییرات ژنتیکی به توسعه روش‌های درمانی هدفمند، مانند مهارکننده‌های EGFR و HER2، و استفاده از ایمونوتراپی در موارد دارای جهش‌های خاص کمک می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در شرکت ماناتک در تماس باشید.