ایمونولوژی سرطان چیست

ایمونولوژی سرطان

در زمینه ایمونولوژی، سرطان به عنوان نتیجه‌ای از ناهنجاری‌های ژنتیکی و تغییرات سلولی تعریف می‌شود که منجر به رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها می‌شود. در شرایط طبیعی، سیستم ایمنی بدن مسئول شناسایی و حذف سلول‌های غیرطبیعی و خطرناک مانند سلول‌های سرطانی است. این امر به‌ویژه از طریق فرآیندهایی مانند واکنش‌های ایمنی هومورال و سلولی انجام می‌شود.

با این حال، سرطان می‌تواند از چندین طریق از نظارت سیستم ایمنی فرار کند. این فرار می‌تواند شامل تغییراتی در سطح پروتئین‌های موجود بر روی سلول‌های سرطانی، مانند پردازش ناقص آنتی‌ژن‌ها یا فقدان شناسایی توسط سلول‌های ایمنی باشد. به‌علاوه، بعضی از تومورها می‌توانند موادی ترشح کنند که مانع فعالیت سلول‌های ایمنی شوند، به‌ویژه سلول‌های T کشنده یا سلول‌های کشنده طبیعی (NK).

در این راستا، دو نوع پاسخ ایمنی عمده در برابر سرطان وجود دارد: پاسخ ایمنی ذاتی (طبیعی) و پاسخ ایمنی تطبیقی (اختصاصی). در پاسخ ایمنی ذاتی، سلول‌های ایمنی مانند ماکروفاژها و سلول‌های کشنده طبیعی قادر به شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی هستند. این سلول‌ها قادرند به‌طور عمومی انواع سلول‌های غیرطبیعی را شناسایی کنند.

اما در پاسخ ایمنی اختصاصی، سلول‌های T نقش اصلی را ایفا می‌کنند. سلول‌های T به کمک شناسایی آنتی‌ژن‌های خاص موجود بر سطح سلول‌های سرطانی به فعال شدن پاسخ ایمنی اختصاصی می‌پردازند. این فرآیند معمولاً زمان‌بر است، اما می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

با این حال، برخی از تومورها می‌توانند مکانیسم‌هایی برای فرار از پاسخ ایمنی اختصاصی ایجاد کنند. این مکانیسم‌ها ممکن است شامل تولید پروتئین‌هایی باشند که مانع از شناسایی سلول‌های سرطانی توسط سلول‌های T می‌شوند یا حتی سلول‌های T را دچار خستگی ایمنی کنند.

در مجموع، مطالعه ارتباط بین سرطان و سیستم ایمنی به درک بهتر مکانیسم‌های مربوط به پیشرفت سرطان و توسعه روش‌های درمانی نوین مانند ایمونوتراپی کمک کرده است. این نوع درمان‌ها به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا با قدرت بیشتری به مبارزه با سلول‌های سرطانی پرداخته و از رشد آنها جلوگیری کنند.

یک جنبه‌ی مهم در رابطه با سیستم ایمنی و سرطان، نقش فرار از سیستم ایمنی است. سلول‌های سرطانی می‌توانند از طریق تغییرات ژنتیکی یا محیطی که در آن قرار دارند، به گونه‌ای تغییر کنند که سیستم ایمنی بدن قادر به شناسایی آن‌ها نباشد. این فرار می‌تواند از طریق چندین مکانیسم مختلف رخ دهد:

1. تغییرات در سطح آنتی‌ژن‌ها: بسیاری از سلول‌های سرطانی با تغییر در پروتئین‌های سطحی خود که به آن‌ها آنتی‌ژن می‌گویند، از شناسایی سیستم ایمنی فرار می‌کنند. این تغییرات ممکن است باعث کاهش بیان آنتی‌ژن‌ها یا حتی غیرفعال شدن آن‌ها شوند.
2. فقدان مولکول‌های MHC (مولکول‌های سازگار با بافت): مولکول‌های MHC مسئول نمایش آنتی‌ژن‌های سلولی به سلول‌های T هستند. در بعضی از سرطان‌ها، سلول‌های سرطانی ممکن است از طریق کاهش یا حذف این مولکول‌ها، از شناسایی توسط سلول‌های T اجتناب کنند.
3. ترشح مواد مهاری: سلول‌های سرطانی ممکن است مواد شیمیایی خاصی مانند پروتئین PD-L1 ترشح کنند که به گیرنده‌های PD-1 روی سلول‌های T متصل می‌شوند و از فعال‌سازی سلول‌های T جلوگیری می‌کنند. این مکانیسم به‌طور خاص در بسیاری از سرطان‌ها مشاهده می‌شود.
4. ایجاد محیط میکروتومور سرکوبگر: تومورها می‌توانند به‌گونه‌ای تغییر کنند که محیط اطراف خود را به‌نحوی تغییر دهند که موجب مهار پاسخ ایمنی شود. این تغییرات شامل جذب سلول‌های ایمنی سرکوبگر مانند سلول‌های T تنظیم‌کننده (Treg) یا ماکروفاژهای M2 هستند که به‌جای کمک به پاسخ ایمنی، فعالیت آن را سرکوب می‌کنند.

یکی از راه‌های مقابله با این فرارها، استفاده از ایمونوتراپی است. در این درمان‌ها، سیستم ایمنی به‌طور خاص هدف‌گیری می‌شود تا قادر به شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی باشد. انواع مختلفی از ایمونوتراپی‌ها وجود دارند:

• مهارکننده‌های نقطه کنترل ایمنی: این درمان‌ها به سلول‌های T کمک می‌کنند تا از تاثیرات مهاری که تومورها بر روی آن‌ها دارند، آزاد شوند. به‌عنوان مثال، داروهایی مانند Nivolumab و Pembrolizumab که به گیرنده PD-1 روی سلول‌های T متصل می‌شوند و از تعامل آن با PD-L1 جلوگیری می‌کنند، به‌طور موثر در درمان برخی از انواع سرطان‌ها مانند ملانوما و سرطان ریه استفاده می‌شوند.
• واکسیناسیون سرطان: این نوع درمان از واکسن‌ها برای تحریک سیستم ایمنی به هدف قرار دادن آنتی‌ژن‌های خاص موجود در سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. واکسن‌های سرطان مانند واکسن HPV برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم یکی از مثال‌های موفق این روش هستند.
• سلول‌درمانی CAR-T: در این درمان، سلول‌های T از بدن بیمار برداشته شده و در آزمایشگاه تغییراتی در آن‌ها ایجاد می‌شود تا توانایی شناسایی و نابود کردن سلول‌های سرطانی افزایش یابد. این درمان‌ها در برخی از انواع سرطان‌های خون مانند لوسمی موفقیت‌آمیز بوده‌اند.

در نهایت، استفاده از ایمونوتراپی‌های ترکیبی یکی از روش‌های نوین و جذاب است که برای تقویت پاسخ ایمنی بدن در برابر سرطان‌ها به‌کار می‌رود. این روش‌ها می‌توانند ترکیبی از چندین درمان ایمونوتراپی مختلف باشند که می‌توانند با همدیگر اثربخشی بهتری داشته باشند و به مقابله با مکانیسم‌های مختلف فرار تومورها از سیستم ایمنی کمک کنند.

به‌طور کلی، درک بهتر تعاملات بین سیستم ایمنی و سرطان می‌تواند به توسعه روش‌های درمانی نوین و هدفمند برای مبارزه با سرطان‌ها کمک کند. این رویکردهای درمانی می‌توانند آینده‌ای امیدوارکننده برای درمان انواع مختلف سرطان‌ها به همراه داشته باشند.

سیستم ایمنی بدن به‌طور طبیعی نقش محافظتی در برابر سرطان ایفا می‌کند و می‌تواند از طریق چندین مکانیزم مختلف، رشد و گسترش سلول‌های سرطانی را مهار کند. به‌طور کلی، سیستم ایمنی به‌عنوان خط اول دفاعی علیه سلول‌های سرطانی عمل می‌کند و توانایی شناسایی و از بین بردن سلول‌های غیرطبیعی را دارد. این فرآیند از طریق دو مکانیسم عمده صورت می‌گیرد: پاسخ ایمنی ذاتی و پاسخ ایمنی اختصاصی.

1. پاسخ ایمنی ذاتی (طبیعی): این پاسخ، اولین خط دفاعی است و به‌طور فوری علیه تهدیدات مختلف از جمله سلول‌های سرطانی عمل می‌کند. سیستم ایمنی ذاتی شامل سلول‌هایی است که به‌طور عمومی قادر به شناسایی سلول‌های غیرطبیعی و خطرناک هستند. مهم‌ترین سلول‌های سیستم ایمنی ذاتی که در مبارزه با سرطان دخیل هستند عبارتند از:
   • سلول‌های کشنده طبیعی (NK cells): این سلول‌ها به‌طور مستقیم به سلول‌های سرطانی حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند. این سلول‌ها می‌توانند بدون نیاز به شناسایی آنتی‌ژن‌های خاصی از سلول‌های سرطانی، آن‌ها را شناسایی کرده و نابود کنند.
   • ماکروفاژها: ماکروفاژها که در بافت‌های مختلف بدن حضور دارند، می‌توانند سلول‌های سرطانی را شناسایی و به‌وسیله فرایند بلعیدن (فاگوسیتوز) نابود کنند. علاوه بر این، آن‌ها مواد شیمیایی خاصی ترشح می‌کنند که از رشد تومورها جلوگیری می‌کند.
   • نوتروفیل‌ها: این سلول‌ها عمدتاً به‌عنوان اولین پاسخ‌دهندگان به عفونت‌ها عمل می‌کنند، اما می‌توانند در مبارزه با سلول‌های سرطانی نیز نقش ایفا کنند.
2. پاسخ ایمنی اختصاصی (تطبیقی): این پاسخ به‌طور ویژه علیه سلول‌های سرطانی طراحی می‌شود و شامل واکنش‌های خاص به آنتی‌ژن‌هایی است که توسط سلول‌های سرطانی بیان می‌شود. در این فرآیند، سیستم ایمنی بدن به‌طور خاص سلول‌های سرطانی را شناسایی و هدف قرار می‌دهد. مهم‌ترین سلول‌هایی که در این پاسخ نقش دارند عبارتند از:
   • سلول‌های T کشنده (Cytotoxic T cells): سلول‌های T کشنده مسئول شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی هستند. این سلول‌ها از طریق شناسایی آنتی‌ژن‌های خاصی که بر سطح سلول‌های سرطانی بیان می‌شود، سلول‌های سرطانی را نابود می‌کنند. این فرآیند شامل ارسال سیگنال‌هایی است که باعث مرگ برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوز) سلول‌های سرطانی می‌شود.
   • سلول‌های T کمک‌کننده (Helper T cells): این سلول‌ها به دیگر سلول‌های ایمنی مانند سلول‌های B و سلول‌های T کشنده کمک می‌کنند تا عملکرد بهتری داشته باشند. این سلول‌ها از طریق ترشح cytokines به تقویت پاسخ ایمنی کمک می‌کنند.
   • سلول‌های B: سلول‌های B تولید آنتی‌بادی‌هایی می‌کنند که به سلول‌های سرطانی متصل می‌شوند و آن‌ها را برای از بین بردن توسط سایر سلول‌های ایمنی هدف قرار می‌دهند.

مبارزه با سرطان: مبارزه سیستم ایمنی با سرطان به دو صورت عمده صورت می‌گیرد:

1. شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی: در پاسخ ایمنی اختصاصی، سلول‌های T کشنده می‌توانند سلول‌های سرطانی را شناسایی کنند و به آن‌ها حمله کنند. این فرایند معمولاً با کمک مولکول‌های شیمیایی خاصی مانند سیگنال‌های مرگ (death signals) که سلول‌های سرطانی را به مرگ برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوز) سوق می‌دهند، انجام می‌شود. همچنین، سلول‌های NK و ماکروفاژها می‌توانند بدون نیاز به شناسایی آنتی‌ژن‌های خاص، سلول‌های سرطانی را نابود کنند.
2. کاهش تکثیر و گسترش تومورها: علاوه بر از بین بردن سلول‌های سرطانی، سیستم ایمنی می‌تواند از طریق ترشح پروتئین‌های خاصی مانند اینترفرون‌ها و سیتوکین‌ها، رشد و گسترش سلول‌های سرطانی را مهار کند. این پروتئین‌ها می‌توانند فعالیت‌های تکثیری سلول‌های سرطانی را کاهش دهند و آن‌ها را از گسترش بیشتر در بدن بازدارند.

در نهایت، سیستم ایمنی بدن قادر است با شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی، پیشرفت سرطان را محدود کند. البته سلول‌های سرطانی می‌توانند برخی از مکانیسم‌های پیچیده برای فرار از این شناسایی ایجاد کنند، که باعث می‌شود درمان‌های ایمنی مانند ایمونوتراپی برای تقویت پاسخ ایمنی علیه سرطان‌ها ضروری باشند.

شرایط بدن در زمان سرطان

زمانی که بدن با سرطان مواجه می‌شود، تغییرات گسترده‌ای در سطح سلولی، بافتی و سیستمیک به‌وجود می‌آید. این تغییرات ناشی از رشد غیرقابل کنترل سلول‌های سرطانی و تأثیر آن‌ها بر عملکرد طبیعی بدن است. در شرایط سرطان، سلول‌ها به‌طور غیرمعمولی تکثیر می‌یابند و به بافت‌های اطراف حمله می‌کنند، که می‌تواند منجر به تغییرات در عملکرد اعضا و سیستم‌های مختلف بدن شود.

1. تغییرات در سطح سلولی:

در مراحل اولیه سرطان، سلول‌ها تغییرات ژنتیکی پیدا می‌کنند که منجر به تکثیر غیرقابل کنترل آن‌ها می‌شود. این تغییرات ممکن است به دلیل جهش‌های ژنتیکی در DNA سلول‌ها باشد که به آن‌ها اجازه می‌دهد از مکانیزم‌های طبیعی کنترل رشد و تقسیم سلولی فرار کنند. سلول‌های سرطانی معمولاً ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را از سلول‌های طبیعی متمایز می‌کند:

• اختلال در مرگ سلولی طبیعی (آپوپتوز): سلول‌های سرطانی معمولاً توانایی مقابله با سیگنال‌های مرگ سلولی را دارند و از فرآیندهای معمولی که منجر به حذف سلول‌های آسیب‌دیده می‌شود، اجتناب می‌کنند.
• افزایش تکثیر سلولی: سلول‌های سرطانی به سرعت تقسیم و تکثیر می‌شوند، که باعث ایجاد تومورها می‌شود.
• مقاومت به سیگنال‌های مهاری رشد: سلول‌های سرطانی می‌توانند از سیگنال‌های مهاری که رشد سلولی را متوقف می‌کنند، مقاومت نشان دهند.

2. تغییرات در سیستم ایمنی:

هنگامی که سلول‌های سرطانی در بدن ظاهر می‌شوند، سیستم ایمنی به‌طور معمول باید آن‌ها را شناسایی کرده و از بین ببرد. با این حال، برخی از سلول‌های سرطانی قادر به فرار از شناسایی سیستم ایمنی هستند و ممکن است از طریق تغییرات در پروتئین‌های سطحی خود یا ترشح مواد مهاری، فعالیت سلول‌های ایمنی را سرکوب کنند. به این ترتیب، سیستم ایمنی نمی‌تواند به‌طور مؤثر با تومورها مقابله کند، که این امر پیشرفت سرطان را تسریع می‌کند.

3. تغییرات در متابولیسم بدن:

سلول‌های سرطانی به‌طور معمول از نظر متابولیک با سلول‌های عادی تفاوت دارند. آن‌ها معمولاً به سرعت از گلوکز استفاده می‌کنند و در فرآیند گلیکولیز، انرژی مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند. این تغییرات متابولیک، که به “اثر واربرگ” معروف است، به سلول‌های سرطانی اجازه می‌دهد که حتی در شرایط کمبود اکسیژن نیز به تکثیر خود ادامه دهند. این تغییرات متابولیک ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در سطح انرژی و متابولیسم بدن فرد شوند.

4. التهاب مزمن:

در بسیاری از انواع سرطان، التهاب مزمن به‌عنوان یک ویژگی شناخته شده است. این التهاب ممکن است به دلیل حضور سلول‌های ایمنی در منطقه تومور و ترشح مولکول‌های شیمیایی التهاب‌زا ایجاد شود. التهاب مزمن می‌تواند به رشد بیشتر سلول‌های سرطانی و همچنین به متاستاز (انتقال سلول‌های سرطانی به دیگر بخش‌های بدن) کمک کند. به‌علاوه، این التهاب می‌تواند عملکرد طبیعی بافت‌ها و اندام‌های مختلف را تحت تأثیر قرار دهد.

دانلود کتاب Cancer Principles & Practice of Oncology 10th Edition

5. تغییرات در عملکرد سیستم عروقی:

تومورها نیاز به تأمین اکسیژن و مواد مغذی برای رشد خود دارند. برای برآورده کردن این نیازها، تومورها معمولاً شروع به ایجاد رگ‌های خونی جدید می‌کنند، فرآیندی که به آن “آنژیوژنز” گفته می‌شود. این رگ‌های خونی جدید ممکن است ضعیف و ناپایدار باشند و در نتیجه، تومورها می‌توانند مواد زائد و سموم را از بدن تخلیه نکنند، که باعث ایجاد مشکلات اضافی می‌شود. همچنین، رگ‌های خونی جدید می‌توانند به گسترش سلول‌های سرطانی به سایر بخش‌های بدن کمک کنند.

6. انتقال و متاستاز:

یکی از ویژگی‌های کلیدی سرطان، توانایی آن در گسترش به سایر قسمت‌های بدن است. این فرآیند به نام “متاستاز” شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی از محل اصلی خود به رگ‌های خونی یا لنفی وارد شده و به سایر بافت‌ها و اعضای بدن منتقل می‌شوند. این گسترش می‌تواند منجر به ایجاد تومورهای جدید در نقاط مختلف بدن شود و شرایط بیمار را پیچیده‌تر کند.

7. علائم عمومی و تأثیر بر سلامت کلی بدن:

بیماران مبتلا به سرطان معمولاً علائم مختلفی را تجربه می‌کنند که به دلیل فعالیت‌های غیرطبیعی سلول‌های سرطانی و تغییرات متابولیک بدن است. این علائم ممکن است شامل خستگی، کاهش وزن، تب، دردهای عضلانی، خونریزی غیرطبیعی و مشکلات تنفسی باشد. علاوه بر این، در صورتی که سرطان به اعضای حیاتی بدن مانند کبد، ریه یا مغز حمله کند، عملکرد آن اعضا ممکن است مختل شود و علائم شدیدتری ایجاد گردد.

8. تأثیرات روانی:

تشخیص سرطان و مبارزه با آن می‌تواند تأثیرات روانی و عاطفی زیادی بر فرد بگذارد. اضطراب، افسردگی، و استرس می‌توانند از جمله تأثیرات رایج روانی باشند که با تشخیص و درمان سرطان همراهند. این تأثیرات می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و در فرایند درمان نیز تأثیرگذار باشند.

در مجموع، شرایط بدن در زمان سرطان شامل تغییرات گسترده‌ای در عملکرد سلولی، سیستم ایمنی، متابولیسم، سیستم عروقی و عملکرد اعضای مختلف بدن است. این تغییرات نه تنها باعث رشد و گسترش سرطان می‌شوند، بلکه می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت کلی بدن داشته باشند. از این‌رو، درمان سرطان معمولاً نیاز به رویکردهای پیچیده و چندجانبه دارد که شامل جراحی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و ایمونوتراپی است.

چرا سرطان ایجاد میشود؟

سرطان زمانی ایجاد می‌شود که تغییرات ژنتیکی یا جهش‌ها در سلول‌های بدن رخ می‌دهند که منجر به رشد غیرقابل کنترل و تقسیم سلولی می‌شود. این تغییرات می‌توانند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتند و باعث شوند که سلول‌ها از مکانیزم‌های طبیعی تنظیم رشد خود فرار کنند. دلایل اصلی ایجاد سرطان شامل عوامل ژنتیکی، محیطی، و سبک زندگی هستند که می‌توانند با یکدیگر تعامل کنند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.

1. تغییرات ژنتیکی و جهش‌ها:

سلول‌های بدن دارای سیستم‌های پیچیده‌ای برای کنترل رشد و تقسیم سلولی هستند. زمانی که در DNA سلول‌ها جهش‌هایی رخ دهد که باعث نقص در این سیستم‌ها شود، ممکن است سلول به‌طور غیرقابل کنترلی شروع به تقسیم و رشد کند. برخی از این جهش‌ها ممکن است از نسل به نسل منتقل شوند، به‌ویژه در مواردی که افراد از لحاظ ژنتیکی مستعد سرطان هستند. برای مثال، جهش در ژن‌های خاص مانند BRCA1 و BRCA2 که به طور معمول نقش‌هایی در ترمیم DNA دارند، می‌تواند خطر سرطان‌هایی مانند سرطان سینه و تخمدان را افزایش دهد.

2. عوامل محیطی:

محیطی که فرد در آن زندگی می‌کند می‌تواند نقش مهمی در بروز سرطان ایفا کند. برخی از این عوامل محیطی شامل:

• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا: موادی مانند آزبست، بنزن، و برخی ترکیبات شیمیایی در محل‌های کار یا در هوا می‌توانند موجب جهش‌های ژنتیکی شوند.
• مواجهه با اشعه ماوراء بنفش (UV): تابش شدید و طولانی‌مدت نور خورشید یا تماس با منابع مصنوعی اشعه ماوراء بنفش (مانند دستگاه‌های برنزه‌کننده) می‌تواند باعث آسیب به DNA و افزایش خطر سرطان پوست شود.
• رادیوتراپی و اشعه‌های یونیزه‌کننده: این نوع اشعه‌ها می‌توانند به DNA آسیب برسانند و باعث جهش‌هایی شوند که زمینه‌ساز سرطان می‌شوند.

3. سبک زندگی و عادات روزمره:

سبک زندگی فرد می‌تواند نقش مهمی در ابتلا به سرطان ایفا کند. عواملی مانند تغذیه، مصرف مواد مخدر، ورزش و استراحت می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را تحت تأثیر قرار دهند:

• سیگار کشیدن: مصرف دخانیات و سیگار یکی از عوامل اصلی ایجاد سرطان ریه، حنجره، و برخی انواع دیگر سرطان است. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار می‌توانند موجب جهش در DNA سلول‌ها شوند.
• چاقی و تغذیه نامناسب: اضافه وزن و چاقی می‌توانند خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان سینه، روده بزرگ، و پانکراس را افزایش دهند. مصرف غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده نیز می‌تواند خطر بروز سرطان‌ها را بالا ببرد.
• کم‌تحرکی و ورزش کم: عدم فعالیت بدنی و زندگی بی‌تحرک می‌تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش دهد، به‌ویژه سرطان‌هایی که به چاقی ارتباط دارند.

4. عوامل هورمونی:

هورمون‌ها در بدن می‌توانند تأثیر زیادی بر بروز برخی از انواع سرطان‌ها داشته باشند. برای مثال، در سرطان سینه، هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون می‌توانند به رشد سلول‌های سرطانی کمک کنند. برخی از سرطان‌ها مانند سرطان پروستات نیز تحت تأثیر هورمون‌ها قرار دارند.

5. عفونت‌ها و ویروس‌ها:

برخی از ویروس‌ها و عفونت‌ها می‌توانند به تغییرات ژنتیکی در سلول‌ها منجر شوند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. این شامل:

• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): این ویروس می‌تواند باعث سرطان دهانه رحم، سرطان مقعد، و برخی از سرطان‌های دیگر شود.
• ویروس هپاتیت B و C: این ویروس‌ها می‌توانند باعث التهاب مزمن کبد شوند و در نهایت به سرطان کبد منجر شوند.
• ویروس اپشتین بار (EBV): این ویروس با سرطان‌هایی مانند لنفوم و سرطان‌های بینی ارتباط دارد.

6. پیر شدن و افزایش سن:

با گذشت زمان و افزایش سن، احتمال بروز سرطان بیشتر می‌شود. این به این دلیل است که با گذشت زمان، سلول‌ها بیشتر تحت تأثیر آسیب‌های محیطی قرار می‌گیرند و خطر جهش‌های ژنتیکی افزایش می‌یابد. همچنین، با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن قادر به شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی به‌طور مؤثر کمتری می‌شود.

7. ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی:

در بسیاری از موارد، ایجاد سرطان نتیجه تعامل بین عوامل ژنتیکی و محیطی است. به عبارت دیگر، فرد ممکن است به طور ژنتیکی مستعد سرطان باشد، اما عواملی مانند سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می‌توانند این روند را تحریک کنند.

در نتیجه، سرطان معمولاً نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف است که ممکن است به‌طور جداگانه یا همزمان عمل کنند. ایجاد سرطان ممکن است سال‌ها طول بکشد و اغلب ترکیب ژنتیک، محیط، سبک زندگی و فرآیندهای سلولی نقش مهمی در آن داشته باشند.

راه کارهای جلوگیری از ایجاد سرطان

اگرچه هیچ راه قطعی برای جلوگیری کامل از سرطان وجود ندارد، اما می‌توان با پیروی از برخی شیوه‌های زندگی سالم و انجام اقدامات پیشگیرانه، خطر ابتلا به سرطان را به‌طور قابل توجهی کاهش داد. بسیاری از تحقیقات نشان داده‌اند که تغییرات در سبک زندگی، کاهش قرار گرفتن در معرض عوامل خطر، و اقدامات مراقبتی می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان ایفا کنند.

1. سیگار کشیدن را ترک کنید:

سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان ریه و بسیاری از انواع دیگر سرطان‌ها (مانند سرطان دهان، گلو، مثانه، و پانکراس) است. ترک سیگار می‌تواند به کاهش قابل توجه خطر ابتلا به این سرطان‌ها کمک کند. همچنین، اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم (دود سیگار دیگران) نیز مفید است.

2. تغذیه سالم و متعادل:

بیشتر بخوانید:سرطان استخوان: انواع، علائم و درمان آن

یک رژیم غذایی سالم می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان ایفا کند. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، و مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به حفظ سلامت بدن و جلوگیری از آسیب به سلول‌ها کمک کند. همچنین، کاهش مصرف مواد غذایی پرچرب، غذاهای فرآوری‌شده، و گوشت‌های قرمز و دودی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان‌ها را کاهش دهد.

3. حفظ وزن سالم:

چاقی و اضافه وزن می‌توانند خطر ابتلا به انواع مختلفی از سرطان‌ها (از جمله سرطان سینه، روده بزرگ، و پانکراس) را افزایش دهند. فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن سالم می‌تواند به کاهش این خطرات کمک کند.

4. ورزش منظم:

فعالیت بدنی به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهابات، و بهبود سلامت عمومی بدن کمک می‌کند. ورزش منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان سینه، روده بزرگ، و پروستات کمک کند. توصیه می‌شود که حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا شدید روزانه داشته باشید.

5. محدود کردن مصرف الکل:

مصرف الکل می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند سرطان کبد، دهان، گلو، سینه، و روده بزرگ را افزایش دهد. محدود کردن مصرف الکل یا اجتناب از آن به‌طور کلی می‌تواند این خطرات را کاهش دهد.

6. پیشگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV):

قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) از خورشید یا منابع مصنوعی (مانند دستگاه‌های برنزه‌کننده) می‌تواند به آسیب DNA و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست منجر شود. برای محافظت از خود، از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنید، از قرار گرفتن در معرض آفتاب در ساعت‌های اوج تابش (بین ۱۰ صبح تا ۴ عصر) خودداری کنید و از لباس‌های محافظ و کلاه استفاده کنید.

7. واکسیناسیون علیه ویروس‌ها:

برخی ویروس‌ها می‌توانند باعث سرطان شوند. برای مثال، واکسیناسیون علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می‌تواند از سرطان دهانه رحم و سایر انواع سرطان جلوگیری کند. همچنین، واکسیناسیون علیه ویروس هپاتیت B می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهد.

8. غربالگری و تشخیص زودهنگام:

برخی از انواع سرطان‌ها ممکن است سال‌ها بدون علامت رشد کنند. غربالگری‌های منظم (مانند ماموگرافی برای سرطان سینه، کولونوسکوپی برای سرطان روده بزرگ، و پاپ اسمیر برای سرطان دهانه رحم) می‌توانند به شناسایی زودهنگام سرطان کمک کنند و در صورت شناسایی سریع، درمان آن‌ها مؤثرتر باشد.

9. کاهش استرس و مراقبت از سلامت روان:

استرس مزمن می‌تواند تأثیرات منفی بر سیستم ایمنی بدن و سلامت کلی داشته باشد. در حالی که به‌طور مستقیم ثابت نشده است که استرس باعث سرطان می‌شود، کاهش استرس از طریق روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، ورزش، و خواب کافی می‌تواند به حفظ سلامت جسمی و روانی کمک کند.

10. حفظ سلامت کبد و جلوگیری از مصرف مواد شیمیایی مضر:

کبد نقش مهمی در سم‌زدایی بدن دارد. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا مانند آزبست و بنزن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد. استفاده از تجهیزات ایمنی در محل کار و کاهش تماس با این مواد می‌تواند کمک‌کننده باشد.

11. آگاهی از تاریخچه خانوادگی:

برخی از سرطان‌ها ممکن است به‌طور ژنتیکی در خانواده‌ها منتقل شوند. اگر سابقه خانوادگی سرطان در اعضای نزدیک خانواده‌تان وجود دارد، مشاوره ژنتیکی می‌تواند به شناسایی عوامل خطر و انجام اقدامات پیشگیرانه کمک کند.

12. پرهیز از استفاده غیرمجاز از مواد شیمیایی و داروها:

استفاده از داروها و مواد شیمیایی بدون تجویز پزشک، به‌ویژه داروهایی که می‌توانند سیستم ایمنی را تضعیف کنند یا به DNA آسیب برسانند، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

در نهایت، نمی‌توان به‌طور کامل از بروز سرطان جلوگیری کرد، اما با انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توان احتمال ابتلا به آن را به‌طور چشمگیری کاهش داد. مدیریت سلامت عمومی، سبک زندگی سالم و آگاهی از خطرات مختلف می‌تواند به حفظ سلامت بدن و پیشگیری از سرطان کمک کند.

سیگنالینگ سرطان: چگونه سلول‌های سرطانی کنترل رشد را از دست می‌دهند؟

سلول‌های بدن تحت یک سیستم دقیق سیگنالینگ قرار دارند که رشد، تقسیم، تمایز و مرگ آن‌ها را تنظیم می‌کند. این سیگنالینگ شامل شبکه‌ای از پروتئین‌ها، گیرنده‌ها، آنزیم‌ها و مولکول‌های پیام‌رسان است که در شرایط طبیعی، فعالیت سلول‌ها را هماهنگ می‌کنند. اما در سرطان، این سیستم دچار اختلال شده و سلول‌ها به‌طور غیرقابل‌کنترلی تکثیر می‌شوند، از مرگ برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوز) فرار می‌کنند و به بافت‌های مجاور حمله کرده یا متاستاز می‌دهند.

مسیرهای سیگنالینگ کلیدی در سرطان

۱. مسیر گیرنده‌های تیروزین کینازی (RTKs) و رشد کنترل‌نشده:
گیرنده‌های تیروزین کینازی (RTKs) مانند EGFR (گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی) و HER2 نقش کلیدی در تنظیم رشد سلولی دارند. در سرطان، این گیرنده‌ها بیش‌فعال شده یا بیش‌ازحد بیان می‌شوند و به‌طور مداوم سیگنال رشد ارسال می‌کنند. برای مثال، در سرطان پستان، افزایش بیان HER2 می‌تواند باعث تکثیر کنترل‌نشده سلول‌ها شود.

۲. مسیر PI3K/AKT/mTOR و مقاومت به مرگ سلولی:
این مسیر در شرایط طبیعی، بقا و رشد سلول را تنظیم می‌کند. اما در سلول‌های سرطانی، PI3K و AKT بیش‌فعال شده و باعث جلوگیری از آپوپتوز می‌شوند. همچنین، mTOR که مسئول تنظیم متابولیسم سلولی است، در این شرایط به‌طور ناهنجار فعالیت کرده و موجب رشد غیرقابل‌کنترل سلول‌های سرطانی می‌شود.

۳. مسیر RAS/RAF/MEK/ERK و تحریک دائمی تقسیم سلولی:
RAS یک پروتئین کلیدی در انتقال سیگنال رشد است. در بسیاری از سرطان‌ها مانند سرطان پانکراس و کولون، جهش در RAS باعث می‌شود که این پروتئین در وضعیت فعال باقی بماند و بدون نیاز به سیگنال‌های خارجی، مسیر تکثیر سلولی را فعال کند.

۴. مسیر Wnt/β-catenin و افزایش تکثیر سلولی:
این مسیر در رشد جنینی و حفظ تعادل سلولی نقش دارد، اما در برخی سرطان‌ها مانند سرطان کولون، فعالیت بیش‌ازحد Wnt موجب تجمع β-catenin در هسته سلول و در نتیجه افزایش بیان ژن‌های محرک رشد می‌شود.

۵. مسیر TGF-β و فرار از مهارکننده‌های رشد:
در سلول‌های سالم، TGF-β رشد سلولی را سرکوب می‌کند. اما در بسیاری از سرطان‌ها، سلول‌ها با ایجاد جهش در مسیر TGF-β، این سرکوب را دور می‌زنند و به رشد خود ادامه می‌دهند. جالب است که در مراحل پیشرفته سرطان، این مسیر حتی به نفع متاستاز عمل می‌کند و مهاجرت سلول‌های سرطانی را افزایش می‌دهد.

۶. مسیر Notch و حفظ ویژگی‌های توموری:
این مسیر در بسیاری از سرطان‌ها مانند سرطان خون، پستان و ریه بیش‌فعال شده و باعث حفظ توانایی تکثیر و بقای سلول‌های سرطانی می‌شود.

جمع بندی

سرطان یک بیماری پیچیده است که زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های بدن به دلیل جهش‌های ژنتیکی یا تغییرات در عملکرد طبیعی خود، به‌طور غیرقابل کنترلی شروع به تکثیر می‌کنند. این جهش‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی، عادات زندگی، و عوامل ویروسی ایجاد شوند. برخی از عوامل مهم در بروز سرطان عبارتند از:

• تغییرات ژنتیکی و جهش‌های DNA که می‌توانند باعث فرار سلول‌ها از کنترل طبیعی رشد و تقسیم شوند.
• عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا، اشعه UV، و مصرف دخانیات که می‌توانند آسیب‌هایی به DNA وارد کنند.
• سبک زندگی شامل تغذیه نامناسب، چاقی، کم‌تحرکی، و مصرف الکل، که همگی می‌توانند خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان را افزایش دهند.
• عوامل هورمونی و عفونت‌ها مانند ویروس HPV و هپاتیت B که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان‌هایی خاص را افزایش دهند.

با این حال، می‌توان از طریق اقداماتی پیشگیرانه خطر ابتلا به سرطان را کاهش داد:

1. ترک سیگار و اجتناب از دود دست دوم.
2. پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل با مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل و کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده.
3. ورزش منظم و حفظ وزن سالم.
4. محدود کردن مصرف الکل.
5. پیشگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه UV و استفاده از کرم‌های ضد آفتاب.
6. واکسیناسیون علیه ویروس‌ها مانند HPV و هپاتیت B.
7. انجام غربالگری‌های منظم برای شناسایی زودهنگام سرطان.
8. کاهش استرس و مراقبت از سلامت روان.
9. حفظ سلامت کبد و اجتناب از تماس با مواد شیمیایی مضر.
10. آگاهی از تاریخچه خانوادگی سرطان و مشاوره ژنتیکی.

آمار سرطان در دنیا:

در نهایت، هیچ راه قطعی برای جلوگیری کامل از سرطان وجود ندارد، اما با پیروی از شیوه‌های زندگی سالم و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان خطر ابتلا به سرطان را به‌طور قابل توجهی کاهش داد و از بروز آن جلوگیری کرد یا آن را زودتر شناسایی کرد تا درمان مؤثرتری صورت گیرد. برای اطلاعات بیشتر با ما در شرکت ماناتک در تماس باشید.